NIEMIECKIM TROPEM ADAMA MICKIEWICZA
Andrzej Sznajder
19 sierpnia 1829 roku w Weimarze miało miejsce historyczne spotkanie: 80-letni wówczas Johann Wolfgang von Goethe przyjął i ugościł młodego i mało jeszcze wtedy w Niemczech znanego polskiego poetę Adama Mickiewicza, który z przyjacielem Antonim Odyńcem wybrał się w dwuletnią podróż po Europie.
Dlaczego Mickiewicz znalazł się wtedy w Weimarze?
By odpowiedzieć na to pytanie, musimy cofnąć się do roku 1823, gdy władze rosyjskie rozbiły organizację „Filomatów”, patriotyczny związek wileńskiej młodzieży. Wśród aresztowanych i zesłanych w głąb Rosji był również Adam Mickiewicz. Dopiero w 1929 roku pozwolono mu opuścić nieprzyjazny kraj, więc wsiadł w Petersburgu na statek i wyjechał do Niemiec.
Dla szczupłości funduszów puszczam się najkrótszą drogą, to jest morzem do Lubeki, stamtąd w końcu maja ruskiego stanę w Dreźnie, zabawię czas jakiś u wód i dalszą podróż wedle stanu zdrowia i różnych okoliczności rozporządzę – pisał poeta pod koniec kwietnia do Odyńca.
Nim jeszcze Mickiewicz przybył do kraju Goethego i Schillera, łączyły go już ścisłe więzy z ich twórczością. Szyler jest od dawna moją jedyną i najmilszą lekturą. O tragedii „Reiber” (Zbójcy) nie umiem pisać. Żadna nie zrobiła, ani nie zrobi na mnie tyle wrażenia – z listu do Józefa Jeżowskiego, pisanego w Kownie jeszcze w 1820 roku. Wtedy też przełożył Mickiewicz na polski piękny wiersz Licht und Wärme (Światło i ciepło), a wspaniały poemat Schillera, dziś niepisany hymn Unii Europejskiej An die Freude (Do radości), zainspirował poetę do napisania Ody do młodości. Znane jest też powszechnie mickiewiczowskie tłumaczenie ballady Der Handschuh (Rękawiczka).
Adam Mickiewicz, Maria Szymanowska i Antoni Edward Odyniec
Czytaj więcej: 160. ROCZNICA ŚMIERCI POETY
RECENZJA
Życie Petera Bohna (1944-2004), autora książki Marschbefehl nach Weimar, przebiegało pomiędzy dwoma światami: Bawarią, w której urodził się i wychował, oraz Turyngią, gdzie po II wojnie światowej pozostała część jego rodziny. Jego wspomnienia ukazały się nakładem wydawnictwa Frieling, dwa lata przed śmiercią autora. Dzięki temu mamy możliwość zapoznania się z cennym dokumentem z dziejów wzajemnych stosunków NRD i RFN.
Autor, a zarazem główny bohater powieści, prowadzi narrację w trzeciej osobie. Jest bystrym obserwatorem, a zarazem uważnym słuchaczem, pisze ze sporą dozą ciepła i humoru, wiernie przytaczając fakty i treść wypowiedzi swoich rozmówców. Akcja rozpoczyna się w lecie 1953, po upadku powstania robotniczego w NRD, kiedy Peter jako dziewięcioletni chłopiec wyrusza na wakacje pociągiem z Regensburga do miejscowości Kirchheilingen w Turyngii. Jego wujostwo są posiadaczami dużego gospodarstwa wiejskiego, które tracą parę lat później wskutek przymusowej kolektywizacji. Już na granicy z NRD chłopiec staje się świadkiem aroganckiego zachowania wschodnioniemieckich służb celnych w stosunku do pasażerów.
Czytaj więcej: JĘZYK TEN SAM, LECZ DWA RÓŻNE ŚWIATY...
Rozmowa z prof. Janem Miodkiem – dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, popularyzatorem wiedzy o języku polskim, prowadzącym program telewizyjny Słownik polsko@polski>, laureatem Nagrody Polonicusa 2015
– Przed kilkoma laty prowadził Pan program Ojczyzna-Polszczyzna. My, Polacy za granicą, kiedy spotykamy się ze sobą poza krajem, zdajemy sobie sprawę, że to właśnie język definiuje nasze poczucie polskości.
– Tak, to rozumie się lepiej, mocniej właśnie za granicą. Przeżywa się tę „ojczyznę-polszczyznę” bardziej uczuciowo „z oddali”, nawiązując do książki Jana Nowaka Jeziorańskiego o tym samym tytule. I tę tożsamość, którą tak pięknie wymyślił Julian Tuwim w słowach „ojczyzna-polszczyzna” w wierszu Zieleń. Władysław Stecewicz – pomysłodawca programu, emitowanego w latach 1987-2007, świetnie wykorzystał tę zbitkę wyrazową z wiersza Tuwima, która oddaje istotę rzeczy. Ja wymyśliłem czołówkę muzyczną, którą był znany fragment chopinowski.
Czytaj więcej: ZAWSZE BYŁEM JĘZYKOZNAWCĄ DLA LUDZI
