Berlin

Przez całe lato żyliśmy pod naporem informacji o uciekinierach. Prześladowały nas obrazy ludzi, umierających podczas ucieczki, nawiedzały nas myśli o katastrofie, o ostatnich dniach Pompei. Wiedzieliśmy i wiemy, że stoimy w obliczu nowej wędrówki ludów, takiej jak ta, która zmiotła z mapy Europy Cesarstwo Rzymskie. Z jednej strony baliśmy się, że coś się stanie tym, którzy chcą tu się do nas dostać, z drugiej – drżeliśmy z lęku przed zagładą naszego świata.

Był koniec sierpnia. W poczuciu, że trzeba nabrać do tego dystansu, że to się jakoś unormuje, że Europa znajdzie jakieś rozwiązanie, jakiś sposób na to, jak sobie poradzić z tymi problemami tu, u nas, na miejscu, i tam, skąd ci ludzie uciekają, poszłam zobaczyć, jak żyją w Berlinie ci, którzy tu do nas dotarli.

Sama byłam przed 30 laty uciekinierką, a potem ponad osiem lat pracowałam w Opiece nad Uchodźcami berlińskiego Czerwonego Krzyża. Oczywiście nie można porównywać niemieckich doświadczeń polskiej uciekinierki politycznej z roku 1985 z sytuacją uchodźców wepchniętych do małej łódki na Morzu Środziemnym w roku 2015. Przyjechałam jak człowiek, byłam traktowana jak człowiek, a potem, gdy już pracowałam, traktowałam każdego, kto do nas przybył, jak człowieka.

Czytaj więcej: UCIEKINIERZY W BERLINIE – REPORTAŻ OSOBISTY

Martyna Weilandt

Przy wigilijnym stole

Łamiąc opłatek święty,

Pomnijcie, że dzień ten radosny

W miłości jest poczęty

                                         Jan Kasprowicz, „Przy wigilijnym stole”

Trzecia sobota grudnia ma w Berlinie swoją tradycję. Jak co roku podczas grudniowego wieczoru przy jednym stole gromadzą się przedstawiciele berlińskiej Polonii. Uroczystej Wigilii towarzyszą rozmowy, życzenia i kolędy. Nie inaczej również było i w tym roku.

Spotkanie wigilijne, które odbyło się 19 grudnia 2015 roku, zostało zorganizowane przez Polską Radę Związek Krajowy w Berlinie oraz Konsulat Ambasady Polskiej w Berlinie. Symboliczna Wigilia polonijna zgromadziła wielu wspaniałych gości współtworzących berlińską Polonię oraz ich niemieckich przyjaciół. Spotkanie odbyło się na terenie berlińskiej dzielnicy Alt – Lübars.

Czytaj więcej: OPŁATEK POLSKIEJ RADY W BERLINIE

W Landesvertretung Niedersachsen w Berlinie 9 grudnia 2015 roku przedstawiona została publikacja prof. Ryszarda Kaczmarka Polacy w Wehrmachcie. W spotkaniu udział wzięła dziennikarka Wioletta Weiss, która nawiązała do wystawy w Muzeum Śląska Opolskiego Dziadek z Wehrmachtu, dokumentując  na taśmie filmowej rozmowy z żyjącymi świadkami tych czasów. Jeden z nich przyjechał do Berlina – Alojzy Lysko, który postanowił zrekonstruować losy swojego ojca Alojzego Ochmana – Ślązaka, siłą wcielonego do niemieckiego Wermachtu. Swe dzieło w formie dziennika żołnierskiego z lat 1942-1944 opisał w książce Duchy wojny. Było to bardzo poruszające wystąpienie, przypominając historię Polaków, walczących nie za swoją sprawą tylko dlatego, że mieszkali na terenach należących do dawnych Niemiec.

Z kolei w książce Na kartach „Polaków w Wehrmachcie Ryszard Kaczmarek pisze o kwestii, która dotyczyła wielu Polaków ze Śląska, Pomorza i Kaszub: o dobrowolnych i przymusowych wcieleniach do Wehrmachtu. Swoją opowieść autor opiera na solidnych badaniach archiwów polskich i niemieckich, a także na świadectwach tych, którzy przeżyli, oraz ich rodzin. Analiza listów pisanych przez żołnierzy daje wgląd w sytuację Polaków w armii oraz w ich zwyczaje i zachowania. Kaczmarek szczegółowo analizuje szereg uwarunkowań przyczyniających się do podejmowania kolaboracji, przedstawia również społeczne konsekwencje strategii narodowościowej Rzeszy wobec Ślązaków, Kaszubów i Mazurów.

Autor książki – Ryszard Kaczmarek (ur. 1959), profesor Uniwersytetu Śląskiego, zajmuje się historią II wojny światowej na terenach wcielonych do Trzeciej Rzeszy oraz historią Górnego Śląska w XIX-XX wieku. Książka Polacy w Wehrmachcie ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego.

Krystyna Koziewicz

W środę, 18 listopada 2015 roku, z okazji 50. rocznicy wystosowania orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich jednocześnie we Wrocławiu i w Berlinie została otwarta wystawa Pojednanie Versöhnung in Progress. Kościół katolicki i relacje polsko-niemieckie po 1945 r. Wystawa zapoczątkowała obchody tej rocznicy, na które złożą się w 2015 i 2016 roku konferencje naukowe, dyskusje i prezentacje filmów w Polsce, w Niemczech i w Brukseli. Obchody te wpisują się także w wydarzenia związane z przypadającą w 2016 roku 25 rocznicą podpisania polsko-niemieckiego traktatu o przyjaznej współpracy i dobrym sąsiedztwie, który był ukoronowaniem trudnej drogi do polsko-niemieckiego pojednania, zapoczątkowaną inicjatywą polskich biskupów, na czele z autorem listu biskupów ówczesnym metropolitą wrocławskim kardynałem Bolesławem Kominkiem. Wystawa przybliżająca zwłaszcza publiczności niemieckiej najnowszą historię stosunków polsko-niemieckich i polsko-niemieckiego dialogu zmierzającego do pojednania uzyskała wsparcie FWPN, która w 2016 roku będzie obchodzić 25-lecie swego istnienia.

Wystawa Pojednanie. Versöhnung in Progress opowiada o tych Polakach i Niemcach, którzy wychodząc z przesłanek chrześcijańskich wykazali się odwagą i wizjonerstwem aby przełamać „fatalizm wrogości” między obu narodami. To ci ludzie doprowadzili do powojennego „cudu pojednania” po blisko dwustu latach polsko-niemieckich zmagań, które swoje apogeum osiągnęły w czasie II wojny światowej.

Wystawę w Sali Wielkiej Ratusza we Wrocławiu można zwiedzać od 18 listopada 2015 r. do 17 stycznia 2016 roku. Wystawę w Kronprinzenpalais przy Unter den Linden 3 w Berlinie można zwiedzać od 18 listopada do 16 grudnia 2015 r.

Organizatorzy: Ośrodek Pamięć i Przyszłość we Wrocławiu, Maximilian-Kolbe- Stiftung Bonn.

Krystyna Koziewicz