CO ZROBIĆ, GDY USŁUGOBIORCA NIE ZAPŁACI ZA WYKONANĄ USŁUGĘ?

Drukuj

Coraz częściej zdarza się, że klienci usługodaw­com nie płacą rachunków za wykonane usługi (bu­dowlane, motoryzacyjne, edukacyjne, w zakresie czystości itp.). W takim przypadku rodzi się pytanie o to, jakie ustawodawca wierzycielom (wykonaw­com usług) daje możliwości ku temu, by oni mogli dochodzić swojej z tego tytułu powstałej należności. Odpowiedź na tak sformułowane pytanie wierzyciel znajdzie w Niemieckim kodeksie cywilnym (BGB) i kodeksie postępo­wania cywilnego (ZPO). Czytelnik tego artykułu, będący w pozycji wierzyciela, może się spodziewać jedynie podstawowej, a nie szczegółowej w sensie porady prawnej, informacji o jego prawach i obowiązkach.

 

Wykonawca usługi, domagający się od dłużnika zapłaty ceny tego świadczenia - w przypadku jej niezapłacenia, musi spełnić dwa warunki:

-   wykazać istnienie roszczenia;

-    udokumentować to, że jest ono wymagalne (tzn. dowieść, że minął termin zapłacenia mu przez usługobiorcę ceny usługi). Termin zapłaty ceny wynika bądź to z umowy, zawartej pomiędzy wykonawcą i zamawiającym usługę, bądź też z powszechnie obowiązującego prawa.

Co do zasady prawa, obowiązki stron umów cywilnoprawnych charakteryzuje swoboda kształtowania ich treści, w tym między innymi rodzaju, zakresu, jakości i terminu wykonania usługi czy też ceny i daty jej zapłacenia. Jeżeli umowa warunki te określa, to ustalenie tego, czy zaistniały obie wcześniej określone przesłanki domagania się przez wykonawcę usługi realizacji roszczenia (zapłaty ceny usługi), którego on od usługobiorcy się domaga, ustala się na jej podstawie. W razie braku umowy lub jej niezupełności ustalenia praw stron (osoby świadczącej usługę i jej klienta) dokonuje się na podstawie powszechnie obowiązującego prawa. Oto kilka tego przykładów.

            Art. 271 BGB mówi, że zapłata ceny na podstawie rachunku ma nastąpić niezwłocznie. Jest to regulacja ustawowa, jednakże w myśl wyżej przywołanej zasady swobody kształtowania treści umów, wykonawca usługi ze swoim klientem w umowie mogą ustalić to, że zapłata ceny za usługę będzie dokonana kilka dni albo tygodni po dacie wystawienia rachunku.

Jeżeli wykonawca usługi w terminie ustawowym lub ustalonym w umowie ceny za nią nie otrzymał należności, wówczas ma możliwość wysłania swojemu dłużnikowi upomnienia w postępowaniu pozasądowym. Celem tej czynności jest to, by przy małym nakładzie finansowym możliwie szybko uzyskać należną płatność.

Upomnienie (tzw. Mahnung) jest jedostronnym wezwaniem dłużnika do zapłaty ceny usługi. Jest to czynność istotna, bowiem dłużnik od momentu jego otrzymania będzie się znajdował w zwłoce, a wierzyciel - poza żądaniem zapłaty pretensji głównej (tj. ceny usługi), będzie się mógł od niego za nią (tzn. zwłokę) dodatkowo domagać zapłaty odsetek.

Upomnienie pozasądowe nie ma ściśle wyznaczonej formy. Zaleca się jednak wykonanie go pisemnie. Chcąc upewnić się co do tego, że dłużnik od nas rachunek otrzymał, najlepiej jest go załączyć do upomnienia. Je­żeli, pomimo wezwania go do zapłaty, on tego obowiązku nie wykona, to wówczas roszczenie o tę należność możemy wnieść do sądu i rozpocząć tzw. sądowe postępowanie upominawcze (gerichtliches Mahnverfahren).

Zdarza się, że brak zapłaty nie jest następstwem złej woli dłużnika. Zważywszy na obecnie trudną sytuację gospodarczą i jej wpływ na ewentualnie czasową niewypłacalność dłużnika, możemy mu dać sposobność wywiązania się z jego względem nas zobowiązania finansowego, oferując mu jego spłatę w ratach, albo jego uiszczenie w terminie późniejszym. Niekiedy jest też tak, że możliwość taką stosujemy w przypadku, gdy na nasze roszczenie uzyskamy sądowy tytuł do przeprowadzenia eg­zekucji, która z powodu chwilowej niewypłacalności dłużnika nie daje nam pewności co do tego, iż należność tę tą drogą uzyskamy. Kwestia ta zostanie dokładnie wyjaśniona podczas omawiania egzekucji wie­rzytelności, czego dokonam w kolejnym artykule.

Bezspornym jest to, że wierzyciel klienta, będącego w zwłoce, w każdym czasie do sądu może pozwać o zapłatę długu. Jednakże jeżeli na samym początku powstania zwłoki i sporu na tym tle zrodzonego nie chcemy ponosić dużych kosztów, to lepiej jest wszcząć sądowe postępowanie upominawcze tzw. Mahnverfahren. Korzystnym jest, że postępowanie to jako uproszczone trwa krócej niż prowadzone w celu rozpatrzenia klasycznego pozwu i nie jest tak kosztowne. W tym miejscu zaakcentować należy to, że sąd w postępowaniu upominawczym nie sprawdza tego, czy roszczenie względem dłużnika jest słuszne, czy też nie. W czasie jego trwania nie prowadzi on również postępowania dowodowego. Dopiero gdy dłużnik złoży tzw. sprzeciw w postępowaniu upominawczym, wówczas postępowanie upominawcze zamienia się w zwykłe postępowanie sądowe.

Wszczęcie postępowania - o ile w umowie inaczej nie postanowiono, musi nastąpić w sądzie rejonowym, właściwym dla miejsca zamieszkania wierzyciela. Wysokość roszczenia nie odgrywa tu żadnej roli. Mahnantrag, tzn. wniosek upominawczy" może zostać złożony na oficjalnym formularzu, dostępnym w postaci elektronicznej i papierowej. Formularz ten należy skrupulatnie wypełnić, pamiętając o tym, że należy dokładnie nazwać podmiot (osobę), od którego domagamy się zapłaty wierzytelności, zważając na formę prawną, pod którą on jako usługobiorca występuje (np. osoba fizyczna, spółka cywilna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna, spółdzielnia itp.). Roszczenia nie należy uzasadniać.

Wierzyciel po złożeniu sądowego upomnienia o zapłatę od sądu otrzyma rachunek. Kwota, na jaką on będzie opiewał, jest uzależniona od tzw. wartości przedmiotu sporu (wysokości kwoty wierzytelności, której zapłaty żądamy). Nakaz zapłaty (Mahnbescheid) zostanie wów­czas doręczony dłużnikowi, a wierzyciel z sądu otrzyma informacje o wykonaniu tej czynności. Jeżeli dłużnik w terminie 14 dni od doręczenia mu sądowego nakazu zapłaty nie złoży sprzeciwu do niego, to wówczas wierzyciel ma prawo do sądu wystąpić z wnioskiem o wydanie postanowienia o egzekucji (tzw. Vollstreckungsbescheid). Z dokumentem tym może on do komornika wystąpić o przeprowadzanie egzekucji.

Co się stanie, gdy dłużnik sprzeciw złoży?

Dłużnik przeciwko postępowaniu upominawczemu może złożyć pisemny sprzeciw co do całości roszczenia albo jego części. Sprzeciw może złożyć w terminie 14 dni od doręczenia mu postanowienia o obowiązku dokonaniu zapłaty (Mahnbescheid). W jego następstwie spór ten będzie się dalej toczył przed sądem właściwym miejscowo i rzeczowo. W tej fazie postępowania sąd wierzyciela wezwie do uzasadnienia swojego roszczenia. Wierzyciel na wykonanie tej czynności ma dwa tygodnie.

Jeżeli dłużnik nie złoży sprzeciwu, bądź też sprzeciw złoży za póź­no, to wierzyciel - po upływie terminu do złożenia sprzeciwu do sądu, może złożyć wniosek o wydanie postanowienia o egzekucji. Sąd wydaje postanowienie o egzekucji na podstawie nakazu zapłaty, który do niego złożono. Wierzyciel wniosek o wydanie postanowienia o egzekucji musi złożyć nie później niż 6 miesięcy po doręczeniu nakazu.

Zagadnienia, powiązane z problematyką tego artykułu, będą kontynuowane w publikacjach następnych.

Katarzyna Burzynska,

Kancelaria GSM LAW